Wieża Bramna Zamku Biskupiego
https://www.youtube.com/watch?v=KS90lRm7cyA
Jest to najstarszy, murowany zabytek na Warmii.
Położona w centrum Braniewa. Stanowi fragment niezachowanego do dziś zamku biskupów warmińskich.
Zbudowana wraz z zamkiem po drugiej połowie XIII w., gotycka, na planie kwadratu, trzykondygnacyjna.
Murowany zamek biskupi, w swym zasadniczym kształcie, powstał za rządów biskupa Henryka I Fleminga w latach 1278-1300. Posiadał własne mury obronne i baszty. Miasta i zamku broniła szeroka fosa, utworzona dzięki wykorzystaniu starorzecza Pasłęki sam natomiast zamek oddzielała od miasta węższa fosa. Zachowana wieża znajdowała się między zamkiem głównym a przedzamczem.
Dolna część gotyckiej wieży pochodzi z czwartej ćwierci XIII w. wyższa z lat 1320-1330, ostatnia z XVII w. Wieńczące ją ozdobne gzymsy pochodzą z czasów budowy szkoły (1873). Wzniesiona na kamiennej podmurówce, z widocznym ostrołukowym przejazdem bramnym. Elewacje noszą ślady licznych przekształceń. "Wnętrze wieży kryje prawdziwy architektoniczny skarb: kaplicę (...) przykrytą sklepieniem gwiaździstym o gruszkowym przekroju żeber, wspartym na konsolach ze sztucznego kamienia. Kaplica obejmowała dwie kondygnacje". W zachodnim narożniku znajdowały się murowane, kręcone schodki, które prowadziły na obiegającą wnętrze galeryjkę utworzoną w grubości murów wieży. W głównej północnej wnęce kaplicy pw. św. Andrzeja wmurowana była, pochodząca prawdopodobnie z XVII w., tablica z piaskowca z herbem biskupa Szymona Rudnickiego. Tablica zaginęła w latach 80'/90' XX w.
W wyniku ostatniej wojny runęło sklepienie gwiaździste kaplicy (którego uroda najprawdopodobniej uchroniła wieżę przed rozbiórką). Zrekonstruowano je w 1960 r. Od tamtej pory obiekt ulegał stopniowej destrukcji.
W latach 2018-2020 wieża bramna została odrestaurowana, w ramach projektu pod nazwą "Nowe życie wieży bramnej zamku biskupiego w Braniewie". Do obiektu dostarczono niezbędne media i instalacje. W północno zachodnim narożniku zamontowano kręcone, metalowe schody prowadzące na taras widokowy. W głównej, północnej wnęce kaplicy, w miejscu zaginionej, zamontowano kopię tablicy z herbem biskupa warmińskiego - na miejscu zaginionej. W ścianie południowej powstały witraże - mniejszy z herbem Braniewa, większy, we wnęce dawnego ołtarza kaplicy, z postacią św. Andrzeja. W ścianach zewnętrznych od strony wschodniej i zachodniej przywrócono obrys przejazdu bramnego z drewnianymi wrotami.
We wrześniu 2020 r miało miejsce uroczyste otwarcie odrestaurowanej wieży. Od tej pory obiekt pełni funkcję turystyczną oraz widokową.
Żródło: Jackiewicz-Garnierc M., Garnierc M. Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach. Powiśle, Górne Prusy, Warmia, Mazury, Olsztyn 2009, s. 88-96.
Wojciech Jaroszek, Historia Zamku Biskupiego w Braniewie, Braniewo 2020.