- Braniewo uzyskało prawa miejskie dwukrotnie: przed rokiem 1254 i na prawie lubeckim w roku 1284.
- Jest jednym z najstarszych miast Polski i najstarszym na Warmii.
- Braniewo było pierwszą stolicą Warmii, a do roku 1340 siedzibą biskupów warmińskich.
- W połowie XIV stulecia Braniewo jako jedyne warmińskie miasto zostało członkiem Hanzy. Statki z Braniewa docierały do portów w Anglii, Szwecji, Danii, Holandii oraz portów w Inflantach.
- Braniewo zapisało się także jako jeden z najważniejszych ośrodków szkolnictwa i nauki w Polsce. Przez lata miasto nazywano „Atenami Północy”.
- W 1565 r. kardynał Stanisław Hozjusz sprowadził do Braniewa jezuitów. To oni założyli tu pierwsze w Polsce kolegium, seminarium diecezjalne oraz papieskie, które zapewniło miastu międzynarodową sławę.
- Braniewski ośrodek akademicki na przełomie XVI i XVII wieku cieszył się popularnością zwłaszcza wśród młodych Szwedów, którzy przyjeżdżali tu na studia z powodów religijnych oraz z braku uczelni o podobnej randze w ich kraju. Nawet zakaz studiowania w Braniewie pod groźbą kary śmierci, wydany przez wrogiego Polsce króla szwedzkiego Gustawa Adolfa nie odniósł skutku.
- Zrabowany przez Szwedów w roku 1626 księgozbiór Kolegium Jezuickiego (m.in. dzieła Mikołaja Kopernika) z Braniewa do dziś znajduje się w Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali i stanowi jeden z najcenniejszych księgozbiorów w tej części Europy.
- W 1520 roku na Zamku w Braniewie przebywał Mikołaj Kopernik, który prowadził w imieniu Biskupa Warmińskiego negocjacje z wielkim mistrzem zakonnym w sprawie konfliktu polsko-krzyżackiego. Pragnął odwieść mistrza od prowadzenia działań na terenie Warmii. Rozmowy niestety zakończyły się niepowodzeniem
- W 2008 r. został wydany w Polsce trzytomowy „Katalog księgozbioru Kolegium Jezuitów w Braniewie zachowanego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali”. Jest to owoc ponad dwudziestoletniej pracy polskich uczonych.
- W 1812 r. przez Braniewo przejeżdżał Napoleon. Zatrzymał się na krótko przed ratuszem, wysłuchał dzwonu rozbrzmiewającego z kościoła p.w. św. Katarzyny i stwierdził, że chciałby go mieć w Paryżu. Dzwon ten, „dźwiękowy świadek przeszłości Braniewa”, wisi do dziś w dzwonnicy opactwa benedyktynów Korneliműnster w pobliżu Aachen.
- W Wieży Kleszej Liceum Hosianum przez 15 lat (od 1834 r.) funkcjonowało obserwatorium astronomiczno-meteorologiczne. W tym czasie zapisało się na stałe w historii astronomii - obserwacje i badania prowadzone przez ówczesnego profesora Hosianum, Wawrzyńca Feldta, przyczyniły się do potwierdzenia wpływu Słońca na magnetyzm Ziemi.
- W czasie II wojny światowej miasto zostało zniszczone w 85%.
- Odbudowa niemal doszczętnie zniszczonego kościoła p.w. św. Katarzyny, który miał ulec rozbiórce lub pozostać trwałą ruiną, była największym przedsięwzięciem w całej Archidiecezji Warmińskiej. Piecze nad odbudową sprawował ówczesny proboszcz śp. ks. Tadeusz Brandys.
- Kościół p.w. św. Katarzyny został wyniesiony do godności Bazyliki Mniejszej w 2001 r. Oficjalne obchody odbyły się w 2002.
- W Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Św. znajduje się obraz Tronu Łaski cieszący się sławą cudowności. Wisiał on niegdyś na dębie za miastem. 09 lipca 1626r. został przestrzelany przez szwedzkich żołnierzy a z powstałych otworów wypłynęła krew, co zostało potwierdzone przez wiarygodnych świadków. Zdarzenie to stało się początkiem historii tej świątyni.
- W Braniewie znajduje się najstarszy murowany zabytek na Warmii - Wieża Bramna Zamku Biskupiego - odrestaurowana w latach 2018-2020 w ramach projektu pn. „Nowe życie Wieży Bramnej Zamku Biskupiego w Braniewie”. Obecnie jedyny punkt widokowy w mieście.
- Od 2012 roku działa w Braniewie przystań żeglarska, przypominająca portową tradycję miasta.
- Powierzchnia Braniewo - 12,4 km2.
- Braniewo liczy ok. 17 tys. mieszkańców.
- Braniewo położone jest nad rzeką Pasłęką, która jest cenną ostoją bobrów i na całej swojej długości objęta jest ochroną w ramach Europejskiej Sieci NATURA 2000
- Na terenie miasta znajdował się najmniejszy w Polsce i jedyny w województwie ogród zoologiczny-botaniczny, zorganizowany w średniowiecznej fosie obronnej, na terenie przedwojennego ogrodu botanicznego. Dziś o przeszłości obiektu świadczy zachowana roślinność: tulipanowiec, miłorząb japoński, dąb piramidalny.
- Przy ul. Elbląskiej w Braniewie znajduje się największy w Polsce Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej. Spoczywa tam ponad 30 tys. żołnierzy poległych w czasie II wojny Światowej.
- W 2021 r. na terenie byłego cmentarza św. Jana (park przy amfiteatrze miejskim) utworzono lapidarium poświęcone pamięci byłych mieszkańców Braniewa.
- Przez miasto Braniewo przebiegają międzynarodowe szlaki komunikacyjne, które stanowią najkrótsze połączenie Europy Zachodniej z Północno-Wschodnią. Należą do nich atrakcyjne szlaki turystyczne - kopernikowski (pieszy z Torunia przez Frombork do Olsztyna), dalekobieżny E9 (pieszy – biegnący wzdłuż wybrzeża Oceanu Atlantyckiego, Morza Północnego, Morza Bałtyckiego), Trasa Hanzeatycka (rowerowa – biegnąca wokół Morza Bałtyckiego) oraz Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo.
- W Braniewie nagrywane były sceny do filmu „Wkrótce nadejdą bracia”, reż. Kazimierz Kutz, obsada: Jadwiga Jankowska-Cieślak, Jerzy Kamas, Tadeusz Chudecki.
- 26 września 2009, 2 października 2010 oraz 1 października 2011 w Braniewie odbyły się Mistrzostwa Polski w Pro Evolution Soccer (seria gier komputerowych symulujących rozgrywkę piłki nożnej).
- Od 2002 roku miasto ma swoją patronkę, którą została rodowita mieszkanka Braniewa - bł. Regina Protmann.